Safe Return in Bulgarije: Hulp voor kinderen

Bijdrage van Trijntje Kootstra vanuit Sofia, Bulgarije
10 april 2014

Op dinsdagmiddag 8 april bezoeken we de State Agency for Child Protection die zich inzet voor bescherming van kwetsbare Bulgaarse kinderen in het buitenland. Dan gaat het bijvoorbeeld om kinderen, vooral van Roma afkomst, die door hun ouders of andere familieleden worden uitgebuit om te bedelen of te stelen of die seksueel worden uitgebuit. De kinderen komen vooral terecht in Griekenland, Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Spanje, Italië, Zweden en ook Nederland. Ze worden van jongs af aan ‘getraind’ om te leren bedelen of stelen. Soms reizen ze met hun familie van land tot land en onderwijs volgen ze meestal niet of nauwelijks. Als ze door de politie worden opgepakt, komt het bijna nooit tot een rechtszaak, omdat de kinderen loyaal zijn aan hun ouders of andere familieleden. In 2013 alleen al hadden Milena Dyankova en Mila Tashkova van de State Agency 60 van zulke zaken onder hun hoede van uitgebuite kinderen die onder begeleiding terugkeerden naar Bulgarije. In 27 gevallen ging het om aanzetten tot bedelarij, in 23 gevallen om diefstal en er waren 10 gevallen van seksuele uitbuiting (met meisjes van 16, 17 jaar).  De meeste gevallen vonden plaats in Griekenland, gevolgd door Frankrijk.

Als de kinderen door de lokale autoriteiten uit de uitbuitingssituatie worden gehaald, worden ze onder begeleiding teruggebracht naar Bulgarije. IOM is hen daarbij behulpzaam. Daar komen ze in staatsinstellingen voor minderjarigen terecht en wordt na een risico-inschatting gekeken of ze terecht kunnen bij een betrouwbaar familielid. Als dat niet het geval is blijven ze in de instelling tot hun 18^e. Helaas blijkt in de praktijk dat veel minderjarigen in deze instellingen extra kwetsbaar zijn en vaak benaderd worden door mensenhandelaren. Daarmee dreigen ze in een vicieuze cirkel terecht te komen.

Dit wordt beaamd door Donka Petrova die de National Helpline for Children leidt, een soort kindertelefoon, die door de State Agency wordt betaald, maar wordt gerund door Animus. De Kindertelefoon krijgt regelmatig telefoontjes van jongeren die in een opvanginstelling verblijven en het slachtoffer dreigen te worden van ‘loverboys’ met mooie praatjes die hen willen verleiden weg te lopen, om ze vervolgens in de prostitutie te brengen. De Kindertelefoon is 24 uur per dag bereikbaar en krijgt 300 – 350 telefoontjes per etmaal,  meer dan 10.000 per maand. Dit zijn niet alleen telefoontjes over geweld en uitbuiting, er komen ook ‘gewone’ problemen aan bod, zoals ruzie met ouders, liefdesverdriet en problemen op school. Kinderen vanaf een jaar of 10 bellen zelf, maar regelmatig wordt er ook door ouders, familieleden of andere betrokkenen gebeld die zich zorgen maken over een kind. De telefonische hulpdienst heeft daarbij ook een preventieve functie en het is al een aantal keren gelukt om op het laatste moment te voorkomen dat een minderjarige met onbekende bestemming naar het buitenland verdween. De bellers blijven anoniem, maar als er echt een dreigende situatie ontstaat proberen de hulpverleners hen er wel van te overtuigen om hulp te accepteren en zich bekend  te maken. In het uiterste geval wordt soms met behulp van lokale politie geprobeerd om de verblijfplaats van een kind te achterhalen, om te voorkomen dat het in verkeerde handen valt.